Prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem określonym w art. 178a § 1 Kodeksu karnego. Stan nietrzeźwości u prowadzącego pojazd mechaniczny zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu w jego krwi przekracza 0,5 promila (lub jeżeli prowadzi do stężenia przekraczającego wyżej wymienioną wartość). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 roku (sygn. akt III K 270/07), pojazdami mechanicznymi są pojazdy zaopatrzone w poruszający je silnik (pojazdy samochodowe, maszyny rolnicze, motocykle, lokomotywy kolejowe, samoloty, helikoptery, statki wodne i inne), jak również pojazdy szynowe zasilane z trakcji elektrycznej (tramwaje, trolejbusy). Przepis art. 178a § 1 kk penalizuje prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym, powietrznym lub wodnym. Przestępstwem jest zatem prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu wodnym – np. motorówki. Oznacza to, że pijany sternik poniesie taką samą odpowiedzialność co pijany kierowca.
Za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do lat 2. Ponadto sąd orzeka środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na okres od 3 do 15 lat. Zgodnie z art. 178a § 4 kk, jeśli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (i skazanie nie uległo jeszcze zatarciu) albo dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, to podlega on karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Wobec sprawcy skazanego na podstawie art. 178a § 4 kk sąd orzeka również dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.
W razie skazania za czyn z art. 178a § 1 kk sąd musi również wskazać rodzaj pojazdów mechanicznych, którego dotyczy orzeczony zakaz. Zakaz prowadzenia pojazdów orzeczony za przestępstwo z art. 178a § 4 kk dotyczy wszystkich rodzajów pojazdów mechanicznych. Jeżeli prawo jazdy zostało zatrzymane przed wydaniem wyroku, sąd zalicza okres zatrzymania tego dokumentu na poczet orzeczonego zakazu. Jeżeli prawo jazdy do dnia uprawomocnienia się wyroku nie zostało jeszcze zatrzymane, sąd zobowiązuje skazanego do zwrotu prawa jazdy – dzień, w którym skazany wykonał to zobowiązanie, stanowi początek wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów.
Jakie kary grożą za pływanie po alkoholu?
Po odbyciu połowy orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów (a w razie zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego dożywotnio – po odbyciu 10 lat zakazu) skazany może ubiegać się o orzeczenie dalszego wykonywania tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową (alkolock). Wniosek w formie pisemnej należy złożyć do sądu, który wydał wyrok w pierwszej instancji. Zgodnie z art. 182a Kodeksu karnego wykonawczego sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową, jeżeli postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd orzeka na posiedzeniu i może wydać postanowienie o uwzględnieniu bądź nieuwzględnieniu wniosku. Na postanowienie o nieuwzględnieniu wniosku przysługuje zażalenie, które należy złożyć w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od dnia ogłoszenia bądź doręczenia postanowienia w sprawie.
