Uporczywe nękanie (stalking), czyli o przestępstwie z art. 190a k.k.
Przestępstwo określone w art. 190a § 1 k.k. popełnia ten, kto uporczywie nęka inną osobę bądź wzbudza w niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza prywatność tej osoby lub osoby jej najbliższej. Za uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej (stalking) grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. W przypadku, gdy skutkiem wyżej opisanego przestępstwa jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, kara grożąca sprawcy jest znacznie surowsza. Sprawcy grozi bowiem od roku do 10 lat pozbawienia wolności. Podobnie jak groźba karalna, stalking jest przestępstwem wnioskowym – jego ściganie nie nastąpi, jeżeli pokrzywdzony nie złoży stosownego wniosku. Przestępstwa określone w art. 190a k.k. są przestępstwami przeciwko wolności człowieka, co oznacza, że zgodnie z art. 41a § 1 k.k., sąd może dodatkowo orzec wobec sprawcy środek karny w postaci zakazu kontaktowania się z określonymi osobami lub zbliżania się do określonych osób1.
Michael Zone, amerykański lekarz psychiatra, wyróżnił cztery kategorie osób będących sprawcami uporczywego nękania. Pierwszą z nich jest stalker z tendencją do obsesji, w tym przypadku jest to były małżonek lub partner, niemogący pogodzić się z rozstaniem. Ten typ stalkera jest najpowszechniejszy, a prześladowanie ofiary może być (choć nie musi) w tym przypadku kontynuacją przemocy domowej. Kolejnym typem stalkera jest stalker obsesyjnie zakochany, idealizujący obiekt uczuć. Ofiarą jest zazwyczaj osoba znana sprawcy jedynie z mediów. Bardzo rzadko występującym typem stalkera jest stalker-erotoman, który ma złudzenie, że łączy go z ofiarą silna więź emocjonalna i fizyczna. Istnieje również tzw. „stalker z syndromem fałszywej wiktymizacji”. W tym przypadku to sprawca stalkingu składa doniesienia do prokuratury (lub na policję) dotyczące stalkingu i uważa się za ofiarę. Jego celem jest chęć zwrócenia na siebie uwagi otoczenia2. O stalkingu można mówić, jeżeli sprawca szpieguje ofiarę, podąża za nią, zbiera dotyczące jej informacje z różnych źródeł lub podejmuje wszelkie próby kontaktu z nią (np. telefony, również w porze nocnej), którego ofiara zdecydowanie sobie nie życzy. Zdarza się również, że sprawca wręcza ofierze niechciane prezenty lub niszczy jej własność. Swoim zachowaniem stalker powoduje u ofiary niepokój i obawę o jej bezpieczeństwo lub bezpieczeństwo osoby jej bliskiej3.
