Technologie informacyjne stały się w dzisiejszych czasach nieodłącznym elementem naszego codziennego życia. Obecnie trudno wyobrazić sobie życie bez urządzeń takich jak laptopy, tablety czy smartfony. Za pomocą tych urządzeń można skontaktować się z dowolną osobą na świecie, niezależnie od czasu i miejsca. Warto jednak pamiętać, że Internet może być zarówno dobrodziejstwem, jak i źródłem zagrożenia – szczególnie dla młodych użytkowników, którzy w wirtualnej rzeczywistości spędzają coraz więcej czasu. Jednym z najczęściej występujących zjawisk jest cyberprzemoc, polegająca na wykorzystywaniu technologii informacyjnych do nękania innej osoby. Zjawisko to nazywane jest też „cyberstalkingiem” lub „cyberbullyingiem”, w zależności od wieku sprawcy. O cyberstalkingu możemy mówić, kiedy sprawca jest osobą dorosłą (wiek pokrzywdzonego nie ma znaczenia), natomiast „cyberbullyingu” może dopuścić się jedynie nieletni wobec innego nieletniego1.
Cyberbullying czyli przemoc w internecie
Metody działania nieletnich sprawców cyberbullyingu są dość podobne do tych, które stosują dorośli cyberstalkerzy. Cyberbullying polega między innymi na nękaniu innej osoby obraźliwymi wiadomościami, zamieszczanie w Internecie treści ośmieszających ją, albo rozpowszechnianie oszczerstw na jej temat za pomocą Facebooka, Twittera, Snapchata lub innego portalu społecznościowego. Wszelkie treści dotyczące danej osoby lub zamieszczane przez nią stanowią tzw. „reputację online” i mogą być źródłem informacji dla innych osób. Cyberbullying może mieć niekorzystny wpływ na przyszłe życie zarówno ofiary, jak i sprawcy2. Specyficzną cechą cyberbullyingu jest to, że sprawca i ofiara nie pozostają w bezpośrednim kontakcie. Miejscem, w którym dochodzi do aktów cyberbullyingu, nie zawsze jest wyłącznie szkoła. Dziecku, które padło ofiarą cyberbullyingu, trudno jest znaleźć miejsce, w którym czułoby się bezpiecznie (w przeciwieństwie do ofiary tradycyjnego bullyingu)3. Większa anonimowość w Internecie daje sprawcy poczucie bezkarności. Cyberbullyingu może się dopuścić nieletni, który zna swoją ofiarę (np. z klasy lub ze szkoły), natomiast agresja elektroniczna (prześladowanie w sieci) może być wymierzona w przypadkowe osoby4.
Cyberbullying jest czynem karalnym w rozumieniu Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (uopwsn), ponieważ stanowi formę popełnienia przestępstwa z art. 190a kk (ustawodawca jako czyn karalny uznaje każde przestępstwo). Wśród środków wychowawczych, jakie sąd może orzec za cyberbullying są: udzielenie upomnienia, zobowiązanie do określonego postępowania (w tym przypadku np. do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego), ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekuna, ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania czy ustanowienie nadzoru kuratora. Zgodnie z art. 10 uopwsn, sąd rodzinny może orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się przestępstwa, jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego5.
Jeżeli uczeń jest ofiarą cyberbullyingu, a ataki na niego stają się coraz częstsze i brutalniejsze, rodzice lub nauczyciele mają obowiązek zgłosić sprawę na Policję lub do prokuratury. Obowiązek ten wynika z art. 304 kpk. Sprawca cyberbullyingu, tak jak cyberstalker, zostawia on po sobie, zwykle nieświadomie, ślady w cyberprzestrzeni (mogą być nimi m.in. logi, adres IP, „ciasteczka” czy historia przeglądania), co ułatwia organom namierzenie i ujęcie sprawcy6.
1 https://kidshealth.org/en/parents/cyberbullying.html, dostęp 20.02.2018 r.
2 https://www.stopbullying.gov/cyberbullying/what-is-it/index.html, dostęp 20.02.2018 r.
3 Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying – stary dom z nową fasadą? Nowe technologie komunikacyjne w życiu młodzieży, [w:] Pyżalski J., Roland E., Bullying a specjalne potrzeby edukacyjne – podręcznik metodyczny, Łódź 2010, s. 5 [online],
4 Dyrla-Mularczyk K., Płuciński M., Cyberbullying i agresja elektroniczna jako współczesne zagrożenia dla komunikacji w sieci [online],
5 Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. 1982 Nr 35 poz. 228).
6 Ziarek M., Cyberstalking-prześladowcy w internecie, https://www.securelist.pl/analysis/6064,cyberstalking_przesladowcy_w_internecie.html, dostęp 20.02.2018 r.
